Kırgız Türklerinin Sözlü Anlatılarında Aldatma Motifi Bağlamında Kadın Tipleri
(Women's Types in the Context of Deception/Evil in the Oral Narratives of the Kyrgyz Turks Turks )

Author : Emine TAŞ  Emine Taş  
Type :
Printing Year : 2021
Number : 1
Page : 39- 69
    


Summary

Aldatma, iki ayrı kişi veya grupların birbirlerini yanıltması, yalan söylemesi, olduğundan farklı bir kılıkta görülmesi ve bu şekilde insanlara hile yapması şeklinde tanımlanabilmektedir. Aldatmanın kökeni, dünyanın yaratılması sürecine kadar sürecine götürülmektedir. Aldatmanın temel mantığı, Tanrı-şeytan düalizminden doğmuştur. Dünya yaratılırken şeytanın Tanrı’yı aldatmaya çalışıp kendine yeni bir dünya yaratmak istemesi bilinen ilk aldatma motifinin mitoloji anlatılarında görülen şeklidir. Aldatma, konusu gerek hukuk alanında, gerekse sosyoloji ve dinî boyutta ele alınmakta, halk bilimi sahasında ise “aldatma” başlığı altında spesifik bir çalışma bulunmamaktadır. Stith Thompson’ın “Halk Edebiyatının Motif İndeksi” (Motif İndex of Folk Literature) çalışmasında alfabetik olarak motifler sıralanmıştır, Vladimir Propp’un “Masalın Morfolojisi” (Morfologiya Skazka) adlı çalışmasında da masalın hazırlık kısmında aldatan hain tipinin yirmi işlevinden bahsetmiştir. Bu bahislerden hareketle “aldatma motifi” kapsamında Kırgız Türklerinin sözlü anlatılarında hain, aldatan, hilekâr kadın tiplerinin incelenmesi çalışmanın amacını oluşturmaktadır. Çalışmada genel olarak halk anlatılarında “aldatma motifi” ele alınacak; özelde ise, “Türk kültüründe aldatan/ kandıran kadın” tipleri ve ardından “Kırgız sözlü anlatılarında aldatan/hain/hilekâr kadın” tiplerinden bahsedilecektir. Sonuç olarak hayatımızın her alanında zor durumlardan kurtulması, yarışmalarda, savaşlarda galip gelmek veya birini yenilgiye uğratmak istenmesi, iki kişinin birbirini yanıltmaya çalışması, eşlerin birbirlerini kandırması gibi durumlarda “aldatma” eylemine başvurulmaktadır. Sözü edilen eylemler halk anlatılarına da motif olarak yansımaktadır. Bu bağlamda çalışma, halk bilimi sahasında bahsi geçen konuda yapılacak olan çalışmalara yol gösterebilmesi açısından faydalı olacağı düşünülmektedir.



Keywords

Aldatma, hain, hilekâr, kadın tipi.



Abstract

Deception can be defined as two separate individuals or groups misleading each other, lying, being seen as different from what they are, and thus cheating on people. The origin of deception is traced back to the process of creating the world. The basic logic of deception is born of God-devil dualism. When the world was created, the devil's desire to deceive God and create a new world for himself is the form of the first known deception motif seen in mythological narratives. The subject of deception is discussed both in the field of law, sociology and religious dimension, and there is no specific study under the heading "deception" in the field of folklore. Stith Thompson's "Motif Index of Folk Literature" listed motifs alphabetically, and in Vladimir Propp's "Morphology of The Fairy Tale" (Morphologiya Skazka), he mentioned twenty functions of the type of deceitful traitor in the preparation part of the tale. Based on these bets, the study of the types of treacherous, deceitful, deceitful women in the oral narratives of Kyrgyz Turks within the scope of the "deception motif" constitutes the purpose of the study. In general, the "pattern of deception" will be discussed in public narratives; In particular, the types of "cheating/deceiving women in Turkish culture" and then "cheating/traitor/deceitful woman" types will be mentioned in Kyrgyz oral narratives. As a result, the act of "deception" is resorted to in cases such as getting rid of difficult situations in all areas of our lives, wanting to win or defeat someone in competitions, wars, two people trying to mislead each other, spouses deceiving each other. The aforementioned actions are also reflected in the public narratives as motifs. In this context, the study is thought to be useful in terms of guiding the studies to be carried out on the subject mentioned in the field of folklore.



Keywords

Deception, traitor, cheater, woman type