ÇOK YÖNLÜ BİR OSMANLI AYDINI HEKİM İSMAİL PAŞA
(A VERSATILE OTTOMAN INTELLECTUAL HEKIM ISMAIL PASHA )

Author : Ayten CAN  Tolga İPEK  
Type :
Printing Year : 19
Number : 81
Page : 32-54
    


Summary

Hekim Ismail Pasha is an Ottoman statesman who was born in 1807 or 1812. Ismail Pasha was taken captive from the island of Chios at a young age and sold to a surgeon in Izmir. During his captivity, he received surgical training from his master and became a Muslim. He improved his professional skills during the Ottoman-Russian War of 1828-1829. Later, he enrolled in Cerrahhane-i Mamûre and graduated from there. In 1840 graduating from Mektep-i Tıbbiye-i Şahane and called as "Hekim İsmail Efendi". He was sended to Paris with a group of 13. On his return, he was first appointed to the Hassa Directorate of the Cerrahhane, and then became a Hekimbaşı in 1845. While he was in this position, Ismail Pasha focused primarily on improving medical education. He participated in the Sultan Abdülmecid’s Rumelia trip in 1846 and take part in the smallpox vaccination campaign. And, wrote notable works such as the Risale-i Smallpox and the Risale-i Cholera to fight against epidemics. Hekim İsmail Efendi, who was appointed as the Minister of Nafia in 1848, received the title of "Pasha". During his time, the Ministry of Trade was also affiliated to the Ministry of Nafia. Ismail Pasha was appointed as governor of Izmir in 1853 and Crete in 1861. He was dismissed for his failure in the Cretan Rebellion of 1866. Ismail Pasha, after appointed to many positions, was appointed as the Şehremini of Istanbul in 1874, but was retired due to a stroke. He died in 1880 and buried in tomb of Sultan Mahmut II.



Keywords

Hekim Ismail Pasha, Medical Education, Ottoman Modernization, Bureaucracy.



Abstract

Hekim İsmail Paşa, kimi kaynaklara göre 1807 kimilerine göre de 1812 doğumlu Osmanlı devlet adamıdır. Rum kökenli olan İsmail Paşa, genç yaşta Sakız adasından esir alınmış ve İzmir’de bir cerraha satılmıştır. Esaret döneminde efendisinden cerrahlık eğitimi almış ve Müslüman olmuştur. 1828-1829 Osmanlı- Rus Savaşı sırasında cerrah olarak görev yaparak mesleki becerilerini geliştirmiştir. Daha sonra Cerrahhane-i Mamûre'ye kayıt olmuş ve buradan mezun olmuştur. Tıp eğitimine devam etmiş, 1840'ta Mektep-i Tıbbiye-i Şahane ‘den mezun olduktan sonra da "Hekim İsmail Efendi" olarak anılmıştır. Hekim İsmail Efendi 13 kişilik bir grupla Paris'e gönderilmiştir. Dönüşünde önce Cerrahhane‘nin Hassa Müdüriyeti ‘ne atanmış, ardından 1845'te Hekimbaşı olmuştur. İsmail Paşa bu görevde bulunduğu sırada öncelikle tıp eğitimini geliştirmeye odaklanmıştır. Sultan Abdülmecid ile 1846'de Rumeli seyahatine katılarak çiçek hastalığı aşılama çalışmalarına katkı sağlamış ve salgın hastalıklarla mücadelede Çiçek Risalesi ve Kolera Risalesi gibi önemli eserler yazdırmıştır. 1848'de Nafia Nazırlığına atanan Hekim İsmail Efendi "Paşa" unvanını almıştır. Onun nazır olduğu dönemde Ticaret Nazırlığı da Nafia Nazırlığına bağlanmıştır. İsmail Paşa 1853'te İzmir Valiliği’ne, 1861’de Girit Valiliğine atanmıştır. 1866'daki Girit İsyanınının bastırılmasında başarılı olamadığından azledilmiştir. Daha sonra da birçok göreve getirilmiş olan İsmail Paşa 1874'te İstanbul Şehremini olarak atanmış ancak felç geçirdiğinden emekli edilmiş, 1880'de vefat ederek II. Mahmut türbesine gömülmüştür. Bu çalışmada yukarıda hakkında kısaca bilgi verdiğimiz Hekim İsmail Paşa’nın Modernleşme Dönemi Osmanlı Bürokrasisinde üslendiği görevler üzerinden döneme ışık tutulmaya çalışılacaktır.



Keywords

Hekim İsmail Paşa, Tıp Eğitimi, Osmanlı Modernleşmesi, Bürokrasi.