Hekim İsmail Paşa, kimi kaynaklara göre 1807 kimilerine göre de 1812 doğumlu Osmanlı devlet adamıdır. Rum kökenli olan İsmail Paşa, genç yaşta Sakız adasından esir alınmış ve İzmir’de bir cerraha satılmıştır. Esaret döneminde efendisinden cerrahlık eğitimi almış ve Müslüman olmuştur. 1828-1829 Osmanlı- Rus Savaşı sırasında cerrah olarak görev yaparak mesleki becerilerini geliştirmiştir. Daha sonra Cerrahhane-i Mamûre'ye kayıt olmuş ve buradan mezun olmuştur. Tıp eğitimine devam etmiş, 1840'ta Mektep-i Tıbbiye-i Şahane ‘den mezun olduktan sonra da "Hekim İsmail Efendi" olarak anılmıştır. Hekim İsmail Efendi 13 kişilik bir grupla Paris'e gönderilmiştir. Dönüşünde önce Cerrahhane‘nin Hassa Müdüriyeti ‘ne atanmış, ardından 1845'te Hekimbaşı olmuştur. İsmail Paşa bu görevde bulunduğu sırada öncelikle tıp eğitimini geliştirmeye odaklanmıştır. Sultan Abdülmecid ile 1846'de Rumeli seyahatine katılarak çiçek hastalığı aşılama çalışmalarına katkı sağlamış ve salgın hastalıklarla mücadelede Çiçek Risalesi ve Kolera Risalesi gibi önemli eserler yazdırmıştır. 1848'de Nafia Nazırlığına atanan Hekim İsmail Efendi "Paşa" unvanını almıştır. Onun nazır olduğu dönemde Ticaret Nazırlığı da Nafia Nazırlığına bağlanmıştır. İsmail Paşa 1853'te İzmir Valiliği’ne, 1861’de Girit Valiliğine atanmıştır. 1866'daki Girit İsyanınının bastırılmasında başarılı olamadığından azledilmiştir. Daha sonra da birçok göreve getirilmiş olan İsmail Paşa 1874'te İstanbul Şehremini olarak atanmış ancak felç geçirdiğinden emekli edilmiş, 1880'de vefat ederek II. Mahmut türbesine gömülmüştür. Bu çalışmada yukarıda hakkında kısaca bilgi verdiğimiz Hekim İsmail Paşa’nın Modernleşme Dönemi Osmanlı Bürokrasisinde üslendiği görevler üzerinden döneme ışık tutulmaya çalışılacaktır.
Hekim İsmail Paşa, Tıp Eğitimi, Osmanlı Modernleşmesi, Bürokrasi.