Yaşayan tarihin en önemli kalıntılarından olan dönemin ve bölgenin kültürünü yansıtan sanatsal eserler bölge toplumunun kültürü ve yaşayış şekillerini anlamak açısından oldukça önemlidir. Aynı zamanda sanatsal yapılar bölgelerin toplum çeşitliliği ve tarih boyunca yaşanan birçok olayla ilgili olarak canlı tanık niteliğine sahiptir. Bu özelliği bünyesinde barındıran ülkelerden birisi olan Orta Asya'da tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan Özbekistan Cumhuriyetidir. Birçok medeniyete ev sahipliği yapan bu ülkede yer alan Hive, Semerkant ve Şehr-i-Sebz adeta bir açık hava müzesi görünümündedir. Kadim Türk medeniyetine ev sahipliği yapan müze-şehir görüntüsüyle tüm Dünya’nın ilgisini çeken bu şehirler UNESCO tarafından incelenmiş ve Hive, 1991 yılında Orta Asya’daki ilk “Dünya Mirası Alanı” olarak kabul edilirken, 1993 yılında Buhara, 2000 yılında Şehr-i-Sebz ve 2001 yılında ise Semerkant Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alınıştır. 1997 yılında ise UNESCO önderliğinde Hive ve Buhara’nın 2500.yıl dönümü dünya çapında kutlanmıştır. Harezm kültüründe önemli bir yer tutan folkloru “Harezm Lezgisi”’de UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde yer almaktadır. İpek yolu üzerinde ve Orta Asya’nın merkezinde yer alması nedeniyle kültürel geçiş güzergâhında olan Hive, Buhara, Semerkand ve Şehr-i-Sebz oldukça zengin bir kültüre sahiptir. İslam'ın Altın Çağı'nda Buhârî, Tirmizî, Maturudi, Birûni ve İbn-i Sina gibi dönemin önde gelen bilim ve ilim adamları bu şehirlerde yetişmiştir. Bu topraklarda Hive Hanlarının çoğunluğu İlbars Han, Şir Gazi Han, Timur Gazi Han ve Muhammed Rahim Han gibi ilim adamlarını, sanatkarlarını himayelerine alarak bölge kültürü ve sanatının gelişimine katkı da bulunmuşlardır. Özellikle Hive Hanlığı ve Timurlu İmparatorluğu döneminde bölgeye dönemin mimari anlayışını yansıtan birçok ihtişamlı sanat eseri bırakılmıştır. Bu çalışmada, Özbekistan’ın kültürel ve mimari değerleri ve kadim Türk kültürüne katkısı Hive’deki medrese, minare ve camiler gibi tarihi ve mimari eserlere yer verilerek açıklanacaktır.
Türk Dünyası, İslam Medeniyeti, Özbekistan Kültürü, Özbekistan Mimarisi, Hive